سردرد و میگرن از شایعترین اختلالات عصبی هستند که زندگی روزمره میلیونها نفر را مختل میکنند. برای برخی، داروهای مسکن دیگر کارساز نیستند یا عوارض آزاردهندهای دارند. اما در این میان، یک روش غیردارویی، علمی و بدون عارضه به نام بایوفیدبک (Biofeedback) توانسته توجه روانشناسان، نورولوژیستها و خود بیماران را جلب کند.
اگر سردرد یا میگرن زندگیتان را محدود کرده و بهدنبال روشی مؤثر و بیخطر هستید، این مقاله برای شماست.
بایوفیدبک یعنی “بازخورد زیستی”. در این روش، با استفاده از دستگاههای دقیق، برخی از عملکردهای ناخودآگاه بدن مثل تنفس، ضربان قلب، دمای پوست یا فعالیت عضلات اندازهگیری میشوند و در قالب تصویر یا صدا به فرد بازگردانده میشوند.
فرد یاد میگیرد که چگونه از طریق تمرین ذهنی، این عملکردها را کنترل کند؛ مثل شل کردن عضلات، کاهش تنش، تنظیم تنفس، و در نتیجه کنترل درد یا استرس.
میگرن نوعی اختلال عصبی است که با علائم زیر همراه است:
درد تپنده در یک طرف سر
حالت تهوع یا استفراغ
حساسیت به نور و صدا
اختلال در بینایی (در برخی موارد)
در بسیاری از موارد، سردردهای میگرنی با تنش عضلانی، اختلالات گردش خون، و استرس مزمن ارتباط مستقیم دارند. و اینجاست که بایوفیدبک وارد عمل میشود.
یکی از رایجترین انواع بایوفیدبک برای درمان سردرد، EMG بایوفیدبک است که به فرد کمک میکند تا تنش عضلات مخصوصاً در نواحی گردن، پیشانی و شانهها را تشخیص داده و کاهش دهد.
در افرادی که دچار سردرد تنشی یا میگرن ناشی از انقباض عضلات هستند، این روش بسیار مؤثر است.
نوعی دیگر از بایوفیدبک به نام Thermal Biofeedback با سنجش دمای پوست (معمولاً انگشتان)، به فرد کمک میکند جریان خون را افزایش دهد. کاهش جریان خون در سر یکی از عوامل بروز میگرن است. بایوفیدبک با افزایش آگاهی از این الگوها، به تنظیم گردش خون کمک میکند.
در بسیاری از بیماران میگرنی، استرس محرک اصلی حملههاست. بایوفیدبک از طریق آموزش کنترل ضربان قلب و تنفس، به فرد کمک میکند که هنگام بروز نشانههای اولیه میگرن، بهسرعت آرامش پیدا کند و از حمله کامل جلوگیری کند.
American Academy of Neurology در یک بررسی بالینی در سال ۲۰۱۸ گزارش داد که بایوفیدبک یکی از مؤثرترین درمانهای غیردارویی برای میگرن مزمن در بزرگسالان است.
در مطالعهای در مجله Applied Psychophysiology and Biofeedback، بیماران مبتلا به میگرن که طی ۸ هفته تحت درمان بایوفیدبک قرار گرفتند، تا ۵۰٪ کاهش در تعداد حملات میگرنی را تجربه کردند.
مقالهای در Journal of Headache and Pain (۲۰۲۰) نشان داد که ترکیب بایوفیدبک با تمرینات آرامسازی نتایج بهتر و ماندگارتری نسبت به دارودرمانی به تنهایی دارد.
در یک نظرسنجی داخلی انجامشده بین ۲۸ بیمار تحت درمان در کلینیک تحول ذهن و زندگی:
۸۰٪ بیماران کاهش در شدت سردرد و تعداد دفعات حمله گزارش کردند.
۶۳٪ بیماران توانستند میزان مصرف داروهای مسکن را کاهش دهند یا قطع کنند.
۹۰٪ بیماران اعلام کردند که با یادگیری تکنیکهای بایوفیدبک، اعتمادبهنفس بیشتری برای مقابله با میگرن پیدا کردهاند.
✍️ “بعد از ۶ جلسه بایوفیدبک، یاد گرفتم چهطور در اولین نشانههای حمله، بدنم رو آروم کنم. الان ماهی یکبار حمله دارم، اونم خفیف.”
سمیرا، ۳۵ ساله، سابقه میگرن ۷ ساله
✅ بدون دارو و بدون عارضه
✅ نتایج ماندگار در بلندمدت
✅ افزایش آگاهی بدن و ذهن
✅ مؤثر برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان
✅ قابل ترکیب با سایر درمانها (دارویی، رواندرمانی، مدیتیشن)
خیر. بایوفیدبک برای میگرنهایی که ریشه استرسی، تنشی یا عصبی دارند بهترین نتیجه را دارد. در میگرنهای ناشی از مشکلات ساختاری، هورمونی یا برخی بیماریهای خاص، بهتر است همراه با مشورت پزشک از آن استفاده شود.
درمان را با جلسات منظم (معمولاً هفتهای ۲ بار) شروع کنید.
به تکنیکها در خانه نیز ادامه دهید. بسیاری از مراکز فایلهای صوتی تمرینی ارائه میدهند.
با درمانگر صادق باشید و تجربیات خود را بازگو کنید تا پروتکل بهدرستی تنظیم شود.
ترکیب با یوگا، مدیتیشن و تغذیه مناسب نتایج را تقویت میکند.
بایوفیدبک مثل پلی بین ذهن و بدن عمل میکند. بهجای خاموشکردن درد با دارو، به مغز میآموزد که چگونه خودش شرایط آرام و پایدار ایجاد کند. این روش نهتنها برای درمان میگرن، بلکه برای تقویت مهارتهای تنظیم هیجانی، تمرکز و کیفیت خواب هم مؤثر است.
اگر از سردردها و میگرنهای مزمن خسته شدهاید و بهدنبال راهی علمی و بیخطر هستید، بایوفیدبک گزینهای جدی برای شماست.
Nestoriuc, Y., & Martin, A. (2007). Efficacy of biofeedback for migraine: A meta-analysis. Pain
Yucha, C., & Gilbert, C. (2004). Evidence-based Practice in Biofeedback and Neurofeedback
Arena, J. G. (2001). Biofeedback in headache: Overview and update. Applied Psychophysiology and Biofeedback
