راهکارهای ساده ولی مؤثر برای افزایش تمرکز ذهنی در خانه و مدرسه
اختلال توجه و تمرکز (ADD یا ADHD) یکی از چالشهای رایج در میان کودکان امروزی است. این کودکان معمولاً ذهن فعالی دارند اما در تمرکز بر یک کار خاص برای مدت طولانی دچار مشکل میشوند. خبر خوب این است که تمرکز مهارتی قابلتقویت است — درست مثل عضلهای که با تمرین، قویتر میشود.
در این مقاله از سایت tzehn.com با مجموعهای از تمرینهای کاربردی، علمی و لذتبخش آشنا میشوید که میتوانید در خانه یا کلاس برای افزایش تمرکز کودکان دارای اختلال توجه استفاده کنید.
🔹 ۱. بازی «صدای من را گوش بده»
یکی از مؤثرترین تمرینها برای تقویت توجه شنیداری، بازیهای گوشدادنی است.
👂 روش اجرا:
از کودک بخواهید چند صدا را پشت سر هم گوش دهد (مثلاً زنگ، صدای حیوانات یا وسایل خانه) و بعد آنها را به ترتیب نام ببرد.
🔸 هدف: افزایش تمرکز شنیداری و تقویت حافظه کاری.
🔸 نکته: در مراحل بعد، تعداد صداها را افزایش دهید تا چالش بیشتر شود.
🔹 ۲. بازی حافظه با کارتها (Memory Game)
این بازی ساده ولی فوقالعاده مؤثر است.
👀 روش اجرا:
کارتهای مشابه را پشتورو روی زمین بچینید. کودک باید کارتهای مشابه را پیدا کند.
🔸 هدف: تمرین تمرکز دیداری و حافظه کوتاهمدت.
🔸 پیشنهاد: از تصاویر مورد علاقه کودک (مثلاً حیوانات، ماشینها یا شخصیتهای کارتونی) استفاده کنید تا بازی جذابتر شود.
🔹 ۳. تمرین «تنفس آگاهانه»
کودکان مبتلا به اختلال توجه اغلب بهدلیل هیجان یا بیقراری ذهنی نمیتوانند روی کار متمرکز بمانند. تمرینهای تنفسی به آنها کمک میکند ذهنشان آرام شود.
🌬️ روش اجرا:
به کودک یاد بدهید ۳ ثانیه دم، ۳ ثانیه نگهداشتن و ۳ ثانیه بازدم را انجام دهد.
میتوانید این تمرین را به شکل بازی انجام دهید، مثلاً:
«فرض کن داری شمع تولدت رو فوت میکنی!»
🔸 هدف: افزایش آگاهی از بدن و آرامسازی ذهن برای تمرکز بهتر.
🔹 ۴. تمرین نقطهیابی (Spot the Difference)
👁️ روش اجرا:
دو تصویر تقریباً مشابه به کودک بدهید تا تفاوتها را پیدا کند.
🔸 هدف: تقویت تمرکز دیداری، دقت به جزئیات و صبر.
🔸 پیشنهاد: از کتابهای مخصوص «پیدا کردن تفاوتها» استفاده کنید یا با نرمافزارهای ساده در گوشی این بازی را انجام دهید.
🔹 ۵. مدیتیشن کوتاه کودکانه
برخلاف تصور، کودکان هم میتوانند مدیتیشن انجام دهند — فقط باید کوتاه و جذاب باشد.
🧘 روش اجرا:
کودک را روی صندلی یا زمین بنشانید و از او بخواهید چشمانش را ببندد و روی یک جمله ساده تمرکز کند، مثل:
«من آرامم» یا «نفس میکشم و تمرکز دارم».
🔸 هدف: تنظیم هیجانات و افزایش خودکنترلی ذهنی.
🔸 مدت: ۱ تا ۳ دقیقه در روز کافی است.
🔹 ۶. پازل و لگو؛ تمرکز از طریق بازیهای ساختنی
پازلها و لگوها ابزار فوقالعادهای برای تقویت تمرکز هستند.
🧩 روش اجرا:
از پازلهای ساده با قطعات کم شروع کنید و بهمرور سطح دشواری را بالا ببرید.
🔸 هدف: افزایش صبر، تمرکز دیداری و مهارت حل مسئله.
🔸 نکته: اجازه دهید کودک خودش تصمیم بگیرد کدام قطعه را امتحان کند؛ این کار باعث رشد استقلال فکری میشود.
🔹 ۷. بازی زماندار (Beat the Clock)
⏰ روش اجرا:
یک فعالیت کوتاه (مثل رنگآمیزی یا نوشتن چند کلمه) تعیین کنید و تایمر بگذارید. هدف کودک این است که کار را در زمان مشخص انجام دهد.
🔸 هدف: آموزش تمرکز در بازه زمانی مشخص و افزایش انگیزه.
🔸 نکته: مدت زمان را طوری انتخاب کنید که کودک بتواند موفق شود و احساس شکست نکند.
🔹 ۸. تمرین “گوش دادن فعال” در گفتگو
👂 روش اجرا:
با کودک گفتوگوی کوتاه کنید و در پایان از او بخواهید سه نکته از صحبت شما را تکرار کند. سپس نوبت اوست تا شما را امتحان کند!
🔸 هدف: افزایش تمرکز شنیداری و تقویت مهارت ارتباطی.
🔸 پیشنهاد: این تمرین را هنگام پیادهروی یا در مسیر مدرسه انجام دهید تا حالت رسمی نداشته باشد.
🔹 ۹. تمرینهای بدنی هماهنگ (Brain Gym)
تمرینهای فیزیکی سبک به افزایش جریان خون مغز و تمرکز کمک میکنند.
🤸 نمونه تمرینها:
-
لمس زانوها با دست مخالف،
-
چرخش گردن و شانهها،
-
پرشهای کوتاه.
🔸 هدف: تقویت ارتباط بین دو نیمکره مغز و افزایش تمرکز.
🔸 مدت: روزی ۵ دقیقه تمرین کافی است.
🔹 ۱۰. «وقت بیصدا» در خانه
کودکان دارای اختلال توجه معمولاً از محیطهای پر سروصدا خسته میشوند. ایجاد چند دقیقه آرامش کامل در خانه به آنها کمک میکند مغزشان استراحت کند.
🔇 روش اجرا:
هر روز چند دقیقه تلویزیون، موبایل و اسباببازیها خاموش شوند و کودک فقط بنشیند، نقاشی بکشد یا به صداهای آرام گوش دهد.
🔸 هدف: تمرین حضور ذهن و کاهش پراکندگی افکار.
🌿 جمعبندی
کودکان دارای اختلال توجه نیاز به صبر، خلاقیت و استمرار در تمرین دارند. تمرکز یک شبه بهدست نمیآید؛ اما با تمرینهای ساده، بازیهای هدفمند و همراهی والدین و معلمان، میتوان تغییرات بزرگی ایجاد کرد.
به یاد داشته باشید:
✅ تمرین باید کوتاه و لذتبخش باشد.
✅ تشویق کوچک، همیشه از تنبیه مؤثرتر است.
✅ هدف، پیشرفت تدریجی است؛ نه کمالگرایی.
در سایت tzehn.com میتوانید مقالات علمی بیشتری درباره اختلال توجه، اضطراب کودکان، و روشهای درمانی مانند خانوادهدرمانی و بازیدرمانی مطالعه کنید تا در مسیر رشد فرزندتان آگاهتر و توانمندتر باشید 💚
