خیلی از افراد وقتی به فکر مشاوره و درمان میافتند، بین خانوادهدرمانی و زوجدرمانی مردد میشوند. اسم هر دو شبیه هم است و هر دو هم به بهبود روابط کمک میکنند، اما در واقع تفاوتهای مهمی دارند. انتخاب درست بین این دو میتواند روند درمان را سریعتر و مؤثرتر کند. در ادامه بهطور کامل بررسی میکنیم که خانوادهدرمانی و زوجدرمانی چه تفاوتهایی دارند و در چه شرایطی هر کدام مناسبتر است.
۱. تعریف خانوادهدرمانی و زوجدرمانی
🔹 خانوادهدرمانی:
یک رویکرد روانشناختی است که کل سیستم خانواده را به عنوان یک “واحد” در نظر میگیرد. هدف اصلی آن، بررسی تعاملات، نقشها و الگوهای ارتباطی بین اعضای خانواده (والدین، فرزندان، یا حتی سایر نزدیکان) است.
🔹 زوجدرمانی:
تمرکز خاصی بر رابطهی دو نفر (زن و شوهر یا شریکهای عاطفی) دارد. در اینجا هدف اصلی، بهبود رابطه زوجین، افزایش صمیمیت و حل تعارضهای زناشویی است.
۲. دامنه و گستره درمان
-
خانوادهدرمانی:
همه اعضای خانواده یا بخشی از آنها میتوانند در جلسات حضور داشته باشند. حتی اگر مشکل فقط به یک نفر (مثلاً کودک) مربوط باشد، درمانگر روی نقش سایر اعضا هم کار میکند. -
زوجدرمانی:
فقط روی زوجها تمرکز دارد. حتی اگر اختلاف زوجین روی بچهها اثر گذاشته باشد، درمانگر به جای بررسی کل خانواده، روی رابطه آن دو کار میکند.
۳. نوع مشکلاتی که پوشش میدهند
-
خانوادهدرمانی مناسب است برای:
-
مشکلات رفتاری و تربیتی کودکان (مثل پرخاشگری یا اضطراب)
-
بحرانهای نوجوانی و استقلالطلبی
-
سوگ، طلاق یا مهاجرت
-
اعتیاد یا بیماری روانی یکی از اعضا
-
مشکلات مرزی و نقشهای مبهم در خانواده
-
-
زوجدرمانی مناسب است برای:
-
تعارضات زناشویی و اختلافات مداوم
-
سردی روابط یا کاهش صمیمیت
-
مشکلات جنسی و عاطفی
-
خیانت و بیاعتمادی
-
اختلاف در تصمیمهای مهم زندگی (مثل مهاجرت، بچهدار شدن و …)
-
۴. هدف اصلی هر کدام
-
خانوادهدرمانی: ایجاد یک سیستم خانوادگی سالمتر، بهبود ارتباطات کلی، کاهش تنشها و حمایت از رشد فردی همه اعضا.
-
زوجدرمانی: بازسازی یا تقویت رابطه زوجین، ایجاد نزدیکی بیشتر، و آموزش مهارتهای ارتباطی و حل تعارض بین دو نفر.
۵. نقش درمانگر
-
در خانوادهدرمانی، درمانگر بیشتر نقش «مدیر جلسه» را دارد که تعاملات میان اعضا را تنظیم میکند و کمک میکند همه صداها شنیده شوند.
-
در زوجدرمانی، درمانگر بیشتر نقش «میانجی» دارد که به زوجین کمک میکند اختلافها را به شکل سازنده حل کنند.
۶. مدتزمان و ساختار جلسات
-
خانوادهدرمانی معمولاً به تعداد جلسات بیشتری نیاز دارد چون افراد بیشتری درگیر هستند و مشکلات متنوعترند.
-
زوجدرمانی معمولاً تمرکز بیشتری دارد و بسته به شدت مشکلات، ممکن است کوتاهتر باشد.
📌 کدام برای شما مناسبتر است؟
-
اگر مشکل اصلی اختلاف یا سردی رابطه بین زن و شوهر است → زوجدرمانی بهترین گزینه است.
-
اگر مشکل مربوط به فرزندان، بحرانهای خانوادگی یا نقشهای مبهم در خانه باشد → خانوادهدرمانی مؤثرتر خواهد بود.
-
در بعضی شرایط هم ترکیب هر دو رویکرد استفاده میشود؛ مثلاً ابتدا جلسات زوجدرمانی برای بهبود رابطه والدین، سپس خانوادهدرمانی برای بازسازی کل سیستم.
📝 جمعبندی
خانوادهدرمانی و زوجدرمانی هر دو به دنبال بهبود روابط هستند، اما دایره تمرکزشان متفاوت است. زوجدرمانی روی رابطه زن و شوهر متمرکز است، در حالی که خانوادهدرمانی کل خانواده را بهعنوان یک سیستم بررسی میکند. انتخاب درست بین این دو به نوع مشکل بستگی دارد.
